«Lúa de Alén Mar» venceu a presión franquista sobre ou galego hai 50 anos

Ou poemario de Guerra dá Cal, que impactou en EE.UU., Francia, Brasil e Portugal, cumpre medio século

Joel Gómez- La Voz de Galicia- 31/10/2009

Ou 31 de outubro de 1959 Galaxia editou Lúa de Alén Mar , ou primeiro poemario de Ernesto Guerra dá Cal. Ese volume foi aplaudido pola crítica galega e conseguiu que as Letras do país vencesen a presión que exercía ou franquismo contra elas, polo impacto que supuxo ou que por vez primeira nese período nomes de referencia dous campos literario e dous estudos literarios en Estados Unidos, Francia, Portugal, Brasil, Italia, Porto Rico, México, Checoslovaquia ou Mozambique ou valorasen en publicacións especializadas.

Ás poucas semanas principiou a recepción: Ánxel Fole, Manuel Rabanal, Xosé Luís Franco Grande, Aquilino Iglesia Alvariño, Ramón Lorenzo, Vicente Risco, Fernando Mon e Otero Pedrayo difundiron entre 1959 e 1960 críticas en xornais galegos, que destacaban as innovacións do libro, en especial estilísticas, temáticas e ortográficas.

Otero Pedrayo, na altura a figura de referencia do galeguismo, por dúas veces se ocupou dese produto. Nunha delas, en La Voz de Galicia, salientou ou «sentido occidentalista e europeo, compostelán e atlántico» de Lúa de Alén Mar , que colocaba en diálogo con Paio Gomes Charinho ou Rei Sabio, António Nobre e Rosalía de Castro.

Ou galeguismo tivera fortes enfrontamentos co franquismo, mesmo non exterior, como a denuncia presentada en Montevideo perante a Unesco en 1954 pola represión contra ou idioma. Foi por iso polo que acolleu con satisfacción este poemario de Dá Cal, que conseguiu un ansiado impacto internacional para a literatura galega.

Publicacións tan prestixiosas como a Revista Hispánica Moderna, dá Columbia University; ou Books Abroad , dá Universidade de Oklahoma, en Estados Unidos, difundiron reseñas asinadas por Emilio González López e polo hispanista Manuel Jato Macías. Ou propio Ramón Piñeiro divulgou ou poemario en Ínsula; e Concha Castroviejo e ou brasileiro Luiz dá Costa Lima Filho en Informacións e en Cadernos Hispanoamericanos , de Madrid.

En tres continentes

Ou recoñecemento chegou en tres continentes, algo difícil de imaxinar entre vos escritores galegos dá altura. Ou poeta e crítico Manuel Bandeira, Eduardo Portella, Euryalo Cannabrava e Antônio de Oliveira Coelho, en Brasil; Eugenio Granell, en Francia; Helena Cidade Moura, Rodrigues Lapa, Maria Joaquina Nobre Júlio, Francisco José Velozo, António Losa ou Jacinto do Prado Coelho, en Portugal; Aurora de Albornoz, en Porto Rico; Giuseppe Carlo Rossi, en Italia; ou recentemente desaparecido Daniel Cortezón, e Raymond Sayers, Antônio Houaiss e William Myron Davis, en Estados Unidos; Joaquim Montezuma de Carvalho, en Mozambique; Zdenek Hampejs, en Checoslovaquia; ou Manuel García Barros, en México, tamén manifestáronse nos anos sesenta sobre Lúa de Alén Mar , reeditado pola Agal en 1991.

Non poemario está moi presente a infancia de Dá Cal en Quiroga e as paisaxes do Sil e do Lor. Nas súas páxinas tamén se encontran algúns dous poemas máis citados dás letras galegas producidas non século pasado, como Ladaínha a Rosalía de Castro, Frol de Mágoa, Minha Terra e Poema a Luís de Camõé , algúns tamén musicados.

Varios estudosos dedican atención nos últimos anos a este libro e ao resto dá poesía de Dá Cal, a pesar do seu ostracismo nos medios académicos oficiais, e de ser ignorado en recentes historias dá literatura galega.