Trátase de Manuel Ramón Souto Lestón, oriúndo da Costa da Morte, militante
marxista e desaparecido en 1976. A súa nai Carmen, xa morta, e a súa filla
Alejandra, levaban anos agardando recuperar os seus restos. GC reconstrúe a súa
historia
Manuel
Ramón Souto Lestón. Ese é o nome do segundo galego identificado en Arxentina como vítima da
ditadura militar que gobernou ese país desde 1976 ata 1983. Canda a el foi
tamén identificada a asturiana Antonia Margarita Fernández García.
Foi o Equipo
Argentino de Antropología Forense o que identificou a estes
emigrantes. O feito foi anunciado este martes durante un acto organizado na embaixada
de España en Bos Aires para conmemorar o 'Día del Español Desaparecido en
Argentina'.
O
recoñecemento dos seus restos foi posible porque as familias de ambos os dous
entregaran mostras ao banco nacional de datos xenéticos, co que traballa o Equipo
Arxentino de Antropoloxía Forense, envorcado desde a súa creación na
identificación de vítimas da ditadura.
Quen era Manuel Ramón Souto Lestón?
Naceu na
parroquia de Cee, provincia da Coruña o 30 de xaneiro de 1946. Fillo de Carmen
Leston Branco e de Manuel Souto Moreira. Chegou a Arxentina coa súa nai en
1959. Instaláronse no Partido de Avellaneda, provincia de Buenos Aires. Manuel
comezou a traballar como obreiro chapista da fábrica Peugeot de
Florencio Varela, preto de Avellaneda. Empezou a militar no PRT onde
coñeceu a Marta Susana Caro con quen formou parella, de cuxa unión naceu unha
filla. En decembro de 1975 participou do asalto ao cuartel de Monte
Chingolo, ao sur do Gran Bos Aires, do que saíu ileso. En maio de 1976
secuestraron do seu domicilio á súa muller, cando a súa filla tiña dous meses
de idade. O 13 de xuño do mesmo ano, Manuel foi detido xunto a un matrimonio
amigo no domicilio destes en Lombas de Zamora por un grupo de sete individuos
que se identificaron como policías. A súa nai presentou hábeas corpus e
realizou incansables xestións con resultado negativo. Nunca se soubo o seu
paradoiro...ata hoxe
No porto
de Riachuelo, na cidade de Bos Aires, un local da agrupación de obreiros portuarios
leva o nome de Manuel Ramón Souto Leston.
Ademais,
Manuel figura na querela presentada o 18 de xullo de 2006 pola Federación de
Sociedades Galegas acompañada da Confederación Intersindical Galega ante o
Xulgado Federal Nº 3 da cidade de Bos Aires para involucrar a civís e
militares pola desaparición de doce cidadáns galegos durante a ditadura
arxentina dentro da área do Primeiro Corpo de exército.
A historia dun idealista en terras arxentinas
Manuel Ramón
Souto Leston foi un militante de esquerdas que apostou a súa vida á loita de
clases. Hai uns anos, Lois Pérez Leira e Monica Lazaro Jodar reconstruían a súa
historia:
Manuel
Souto Leston naceu na parroquia de Cee, provincia da Coruña, o 30 de xaneiro de
1946. A súa nai, Carmen Leston Branco, era natural de Cabalerisa, parroquia de
Toba, e o seu pai, Manuel Souto Moreira, de ocupación mariñeiro nacera en
Camariñas, preto de Finisterre, ambos na Coruña. Era neto por vía paterna de
José Souto Rei e Dores Moreira Camiño e por vía materna de José Leston e
Concepción Branco Durán.
En 1959,
sendo Manuel un adolescente, emigrou coa súa nai a Arxentina, seguindo os pasos
do pai que se radicou neste país varios anos antes. Tamén vivía alí Concepción,
a súa avoa materna.
Posteriormente
os pais de Manuel separáronse e o mozo foi educado pola súa nai con grandes
sacrificios. En Buenos Aires viviron primeiro nunha pensión e despois que
Carmen logrou reunir algúns aforros, levantaron unha pequena vivenda na parte
traseira da casa de Concepción en Vila Domínico, Partido de Avellaneda.
Manuel
cursou os seus estudos primarios nunha escola de Avellaneda e a secundaria nun
colexio técnico do mesmo lugar.
A
principios dos ´70 coñece a Marta Susana Caro, unha moza oriúnda de Tucumán que
chegara a Buenos Aires aos 9 anos xunto á súa nai e irmáns. Susana vivía en
Florencio Varela, preto de Avellaneda e traballaba na fábrica Alpargatas. Antes
fora empregada doméstica e como os donos da casa onde traballaba tiñan ideas
socialistas achegárona á filosofía marxista e ao interese pola loita de clases.
Pola súa
banda Manuel ingresou como obreiro chapista na fábrica Peugeot de Florencio
Varela e comezou a militar no PRT (Partido Revolucionario dos Traballadores).
O PRT era
de base marxista leninista, foi creado en 1965 produto da fusión entre o
F.R.I.P. (Fronte Revolucionaria Indoamericano Popular) e o P.Ou. (Palabra
Obreira), e contaba co apoio dos obreiros do azucre de Tucumán, peóns e
campesiños do noroeste arxentino, intelectuais da pequena burguesía e
estudantes. O seu principal dirixente foi Mario Roberto Santucho, santiagueño
proveniente dunha familia de orixe nacionalista que se opuña ao imperialismo de
EE.UU. Santucho viuse influenciado pola Revolución Cubana e quería fundar un
partido revolucionario da clase obreira. O seu obxectivo era construír un partido
revolucionario, desenvolvelo entre as masas para, logo, coa participación
destas, iniciar a loita armada. Para iso creouse en 1970 o ERP (Exército
Revolucionario do Pobo), brazo armado da organización.
Desde o
golpe de estado de 1955, onde se derrocou ao goberno de Perón, impulsouse unha
política económica social con plans que facilitaron o proceso de concentración
monopólica; con ese obxectivo se proscribió ás forzas que representaban á clase
obreira e os sectores populares, facilitouse a penetración de capitais
transnacionais e se implementó unha política de redución do mercado interno con
importantes caídas do poder adquisitivo dos traballadores. Moitos grupos
políticos progresistas e sobre todo os mozos que non lograban inserción laboral
nin estudantil na sociedade en crise nin tiñan referentes políticos dos novos
sectores sociais xurdidos do desenvolvemento capitalista na súa etapa de
monopolio (clase obreira da gran industria e clase media en proceso de
pauperización) viron no PRT a posibilidade de que as masas accedesen ao poder.
Manuel e
Marta eran mozos conmocionados polo triunfo da Revolución Cubana que
tiñan ideais, sentido de compromiso social e albiscaban o futuro próximo e
vitorioso. Ambos se coñecen militando no PRT, namóranse e deciden irse a vivir
xuntos. Con ese fin alugan unha casa en Florencio Varela.
A
maior batalla da loita de clases en Arxentina
Na súa
traxectoria dentro do PRT, Manuel participou no frustrado asalto ao cuartel de
Monte Chingolo, no sur do Gran Buenos Aires.
O 23 de
decembro de 1975, 200 integrantes do PRT-ERP tentaron copar o Batallón de
Arsenais 601 da localidade de Monte Chingolo. Nesta contenda, considerada a
maior batalla da loita de clases en Arxentina, enfrontáronse a gran burguesía
nativa coas súas institucións de poder: o sistema parlamentario, a xerarquía da
igrexa e as forzas armadas e policiais, e o pobo arxentino: a clase obreira, o
campesinado pobre, os estudantes e intelectuais revolucionarios, a clase media
urbana e rural, quen tamén construíran as súas propias organizacións: as
formacións políticas revolucionarias, o sindicalismo clasista, as coordinadoras
de gremios en loita, as ligas agrarias, o movemento de sacerdotes do terceiro
mundo e as forzas armadas da revolución, en particular o PRT, dirección
política e militar de ERP. A organización fora infiltrada polos servizos de
intelixencia, o exército coñecía o operativo e preparouse para repeler o
ataque, o que se converteu na maior operación militar urbana contra forzas
insurxentes, que sufriron preto de 85 mortos nun só día, o que marcou o final
do accionar armado do ERP, decimado xa nos montes tucumanos polo Exército. Os
dirixentes do PRT coñecían os plans golpistas das Forzas Armadas e o
principal obxectivo político que impulsou o ataque era dificultar e atrasar
estes plans. Eles pensaban que unha acción revolucionaria de tamaña
envergadura, se resultaba exitosa, obrigaría aos militares a demorar os
plans golpistas e podería alentar a mobilización de masas para dificultar os
proxectos inimigos.
Cinco
días antes, o 18 de decembro, un intento de golpe de estado comandado pola
Forza Aérea tentou derrocar ao goberno do entón presidente María Ronsel
Martínez de Perón. Os sublevados obedecían ao brigadier Jesús Orlando Capellini
e deixaron en claro que desde a súa óptica o proceso político do país estaba
esgotado, que descoñecían ás autoridades que dirixían o Goberno nacional e
esixían que o comandante do Exército asumise en nome das Forzas Armadas o
Goberno. Os golpistas non recibiron o apoio da Armada e o Exército, que se
mantiveron á marxe, pois consideraban que aínda non chegara a hora, decisión
que botarían pola borda tres meses despois, o 24 de marzo de 1976. A débil
reacción do sindicalismo e a indiferenza con que a cidadanía seguiu o
levantamento militar tranquilizaron aos futuros golpistas: o ensaio xeral do 24
de marzo fora perfecto.
Manuel
e Marta desaparecen deixando orfa á súa filla de dous meses
Alejandra,
a única filla de Manuel e Marta, relata parte do que ocorreu coa súa
familia; son datos que lle foron transmitindo aos poucos a súa avoa Carmen e a
súa tía
Rosa,
irmá da súa nai, pois ela era moi pequena cando a arrincaron dos brazos
maternos e unha veciña fíxose cargo de levala á casa da súa tía e contar o
sucedido. "Cando a miña nai foi secuestrada o 1º de maio de 1976 eu tiña
dous meses de idade, ese día non só levaron a mamá, tamén roubaron todos os
mobles e pertenzas dos meus pais e non conformes con iso prenderon lume á casa.
A miña avoíña tivo que afrontar co seu escaso soldo os prexuízos ocasionados
porque era garante do aluguer da vivenda", explica con voz crebada.
"A
miña avoa contoume que despois que secuestraron a mamá, papá vivía escondid,o
un día aquí outro alá. Ela rogoulle que se fose a España, que se salvase, pero
el non quixo. Por todo o que lin acerca dos militantes, todos apostaron á súa
loita e xogáronse a vida, era un soño que crían que se podía cumprir". E
agrega: "Sei que o meu pai participou no asalto ao cuartel de Monte
Chingolo, a miña mamá non porque estaba embarazada. Nese momento el salvouse de
morrer porque arrastrándose chegou até unha vila de emerxencia próxima na que
estivo refuxiado ata que pasou o perigo".
Alejandra
conta o que sabe acerca da desaparición de Manuel. "Papá sabía que o
estaban buscando e o 13 de xuño de 1976 estaba cun matrimonio amigo, Juan
Carlos Almada e Isabela Raquel Shultz no domicilio destes en Lombas de Zamora,
provincia de Buenos Aires. Ás cinco da mañá un grupo de sete homes que se
identifican como policías entraron á casa, maniataron a todos os presentes e
leváronos cos ollos vendados. A partir do secuestro, a miña avoa Carmen fixo a
denuncia, presentou hábeas corpus, realizou innumerables xestións ante
diferentes organismos do Estado, deambulou por comisarías e hospitais e pediu
axuda ao Consulado español. Todo foi inútil, non conseguiu saber o seu
paradoiro, ninguén o viu en ningún centro de detención e nunca volveu saber
del".
O caso de
Manuel Ramón Souto Leston aparece no libro ´Nunca Máis´ , obra publicada en
1984 logo do retorno da democracia, que recompila as denuncias de secuestros e
desaparicións ocorridas durante o goberno de facto.
"Nunca
puiden ler ese libro porque me causa moita dor. En canto á miña avoa, morreu no
2004, xa era moi anciá e non podía camiñar, creo que a pena a venceu". Por
último Alejandra deixa unha reflexión que en realidade é a única reparación
posible para os miles de cidadáns asasinados: "O único que desexamos os
familiares das vítimas deste xenocidio é que os asasinos sexan xulgados e
encarcerados como presos comúns e non que gocen de arrestos
domiciliarios".
Ficha
de desaparecido
Apelidos
e Nome: Souto Leston, Manuel Ramón
Data de
nacemento: 30-01-46
Caderno
de Enrolamiento Nacional: 5.769.751
Lugar:
Parroquia de Cee, provincia da Coruña
Nai:
Leston Branco, Carmen
Pai:
Souto Moreira, Manuel
Avoa
Materna: Blanco Durán, Concepción
Avó
Materno: Leston, José
Avoa
Paterna: Moreira Camiño, Dores
Avó
Paterno: Souto Rei, José
Esposa:
Caro, Marta Susana
Filla:
Alejandra
Concorreu
á Escola Primaria: Escola estatal de Avellaneda (descoñécese nome).
Concorreu
á Escola Secundaria: Colexio técnico de Avellaneda
Último
Lugar de Traballo: Fábrica Peugeot de Florencio Varela, provincia de Buenos
Aires.
Data e
Lugar da súa detención e desaparición: 13-06-76 en Calle Islandia 26 de Lombas
de Zamora, provincia de Bos Aires.
Outros
datos biográficos:
Observacións:
O nome de Manuel Souto Leston aparece na querela presentada no Xulgado Federal
Nº 3 da cidade de Buenos Aires pola Federación de Sociedades Galegas acompañada
pola Confederación Intersindical Galega o 18 de xullo de 2006 para imputar a
civís e militares pola desaparición de doce cidadáns galegos no ámbito do I
Corpo de Exército durante o período 1976-1983.
Logo
da identificación do corpo de Ramón, Nova Esquerda Galega pídelle ao goberno
español e ao seu xefe de Estado que "se desculpen publicamente cos
familiares das vítimas" por entrevistarse co ditador Videla "sabendo
que na embaixada española había centenares de denuncias de secuestros".
Tamén pide que se dean a coñecer os arquivos da embaixada española na arxentina
coas denuncias das familias e que se aplique a Lei 29/2011, do 22 de setembro
do 2011, de Recoñecemento e Protección Integral ás Vítimas do Terrorismo, para
as familias galegas e españolas que foron vítimas do terrorismo de Estado na
Arxentina
