70 anos do Sempre en Galiza: o pensamento dun nacionalista

O 10 de marzo cúmprense 70 anos da publicación do Sempre en Galiza. A obra de referencia de Alfoso Daniel R. Castelao saíu do prelo en 1944 para se converter nun texto fundamental do nacionalismo galego. Arredor deste asunto conversamos co historiador Uxío Breogán Diéguez-Cequiel. A vindeira quinta feira, Sermos Galiza editará un AFondo monográfico sobre este aniversario.

O. RODIL sermosgaliza.com

O Sempre en Galiza publicábase por vez primeira en Bos Aires o 10 de marzo de 1944. Desde o exilio, Castelao achegaba ao pensamento nacionalista o que estaba chamado a ser un libro fundamental. Asentado no "debate" aberto entre o nacionalismo desenvolvido no "exilio patriótico" --do que Castelao foi o elemento central-- e o galeguismo da "relidade interior" de Galiza encabezado por Ramón Piñeiro, explica o historiador Uxío-Breogán Diéguez, a obra do de Rianxo "sintetiza por vez primeira o pensamento dun nacionalista, un galego que pensa por e para Galiza". E é que inicialmente mesmo "ía levar un outro título previo, Co pensamento en Galiza", acrecenta. 

Un persoeiro poliédrico que sintetiza a historia e programa político do nacionalismo

Así, Sempre en Galiza constituiría "o elemento de unión entre o nacionalismo previo a 1936 --que tivo como grande teórico a Vicente Risco-- e o que xustamente foi o nacionalismo novo, mozo, que xa desde os anos 50 se foi fraguando a partir de diversas experiencias como a constitución do grupo Brais Pinto en Madrid ou, a partir do 63, do Consello da Mocidade", di Diéguez-Cequiel. 

Aquela obra, de grande importancia pola súa capacidade de síntese entre "boa parte da nosa historia" e, ao tempo, "boa parte do programa político nacionalista desde o Rexurdimento até o propio Castelao", foi escrita por "un persoaeiro poliédrico que se manifestou de maneira xenial en todos e cada un dos campos en que se desenvolveu", subliña o historiador. "Unha figura sen a que non poderiamos enternder a política e a realidade socio-cultural galega do primeiro terzo do século XX". 

A vixencia do seu pensamento

Esta obra de referencia para o nacionalismo galego --composta por tres libros "que actúan a modo de realidades conexas dunha historia que é a historia política da dependencia do noso país e do programa político para a súa independencia, para a súa soberanía nacional", matiza Uxío Beogán Diéguez-- continúa a ter na actualidade unha leitura que está de plena vixencia, remarca. "Todo o referido a un desexo vibrante en favor dunha Galiza que soberanamente decida o seu futuro é, desde o meu ponto de vista, o ten absoluta vixencia". Mais tamén, acrecenta, "toda esa recreación histórica dun proceso de dependencia secular ao que é sometido o noso país" no marco, salienta, "dun Estado español que atende a salvagardar os intereses de España" entendida "como unha realidade exclusivista con epicentro en Madrid". 

Esa "dualidade", explica Uxío Breogán Diéguez, "é a que está vixente". Se ben, a realidade política actual e os movementos no nacionalismo galego puxeron de relevo, tamén, outros aspectos da obra e traxectoria política do propio Castelao para o que o historiador é taxativo: "hai que ler o Sempre en Galiza e ter presente que a visión de Castelao e o Partido Galeguista desde o exilio a respeito da maridaxe cunha esquerda ou pretensa esquerda española, non é unha leitura positiva", sinala. 

Pois, o acordo adoptado pola Asemblea nacional o PG na altura de 1935 en que decidiu concorrer nas eleccións de outubro de 1936 na coligación Frente Popular "hai que lembrar todo o proceso" e non só un "pacto testemuñal" que, aliás, "duraría de febreiro do 36 a xullo daquel ano".  

Neste senso, lembra o historiador a partir da propia obra, o acordo foi unha decisión encamiñada a "conquerir ese "Estado galego libre" recollido de maneira textual "no anteproxecto de Estatuto de Autonomía de Galiza (1931)", unha defensa na que tempo despois "ficaría practicamente só" sendo este "e non a esquerda española implantada na Galiza" a que botou a andar a campaña a prol do Estatuto finalmente plebiscitado. 


Un AFondo para conmemorar o 70 aniversario

Con motivo da publicación do Sempre en Galiza, Sermos publicará a vindeira quinta feira un caderno monográfico arredor desta obra central do nacionalismo galego. Coa colaboración de persoeiros como Manuel Rei, Pilar García Negro ou Xoán Carlos Garrido repasaremos a figura e pensamento de Alfonso Daniel R. Un AFondo coordenado por Marcos Loureiro que estreará o primeiro número do Sermos após a ampliación do número de páxinas.