Disciplinas como a
psiquiatría, a criminoloxía, o dereito ou a pedagoxía españolas tratábanos
neses termos entre mediados do século XIX e o comezo da Guerra Civil ·· O
colectivo "tentou deixar oír a súa voz"
ALFREDO
VALENZUELA/EFE . SEVILLA
O estudo
histórico Os invisibles (Comares) sobre o homosexual masculino na
cultura española entre mediados do século XIX e o comezo da Guerra Civil
demostra como as distintas disciplinas científicas cualificárono como
"enfermo" ou "vicioso" durante ese período.
Co
subtítulo Unha historia da homosexualidade masculina en España, 1850-1939
os profesores Francisco Vázquez García, catedrático de Filosofía da
Universidade de Cádiz, e Richard Cleminson, hispanista da Universidade de
Leeds, rastrexaron a forma na que varias disciplinas científicas como a
psiquiatría, a criminoloxía, o dereito ou a pedagoxía españolas
conceptualizaron ó homosexual.
O
estudo explora a formación "en grandes cidades españolas como Madrid e
Barcelona e desde o período de Alfonso XII dunhas sociedades clandestinas de
homosexuais que posuían os seus propios enclaves de encontro, código de sinais
para recoñecerse mutuamente, rituais de iniciación e formas de celebración
colectiva", segundo explicou Vázquez García.
"A
contorna homosexual que coñeceron poetas como García Lorca ou Luis Cernuda, xa
nos anos vinte e trinta asentábase, pois, sobre unha tradición moito máis
antiga", exlicou o experto, para engadir que "as novelas do Álvaro
Retana ou os ensaios de Alberto Nin Frías, nese mesmo período, revelan como os
homosexuais intentaron deixar oír a súa voz, máis aló das etiquetas impostas
pola Medicina ou a moral vixente", e así o constata o estudo.
Tamén
se indaga en como "a homosexualidade entendida como perda de masculinidad
funcionou como un símbolo político, no momento de decadencia da crise do 98; ou
moral, coa aparición da figura do sacerdote pederasta na novela ou a psiquiatría
da época; ou social, como un atributo asociado a unhas clases aristocráticas
consideradas perversas e libertinas".
Como
exemplo do "valor simbólico do homosexual", Vázquez García recordou
que "en outubro de 1898, despois do Desastre de Cuba, se produciu unha
crise de Goberno ao descubrirse que o gobernador civil de Cádiz, Pascual Ribot,
cuñado de Antonio Maura e parente do ministro de Fomento do partido Liberal,
organizara baixo corda un servizo de hixiene da prostitución masculina, con
cobro de imposto e inspección médica incluídos."
"Nesa
época estaba tolerada baixo regulamentación a prostitución feminina, pero non a
masculina; e todo debeuse a unha denuncia de Adolfo Suárez de Figueroa,
deputado conservador por Málaga, que publicou no xornal da súa propiedade o
artigo O reino de Sarasa, onde denunciaba o feito e achegaba como proba
as cartillas sanitarias dos "invertidos", segundo apuntou o
responsable do estudo.
"O
escándalo -continuou- foi maiúsculo e a noticia saíu en toda a prensa nacional,
conduciu á dimisión do gobernador e á do mesmo ministro, e na prensa comentábase
o feito paradoxal de que o que a derrota militar en Cuba non lograra provocar,
ou sexa, unha crise de goberno, fóra propiciado por un asunto tan turbio".
"Tamén
se dixo que "o de Cádiz" -é posible que a coñecida fama desta cidade
proveña dese escándalo- mostraba a falta de masculinidade e hombría da raza
española e explicaba o desastre militar", concluíu.
"Enfermos
non daniños especialmente"
No
entanto, a obra tamén aborda a primeira lei penal que na España contemporánea
castigaba a homosexualidade consentida entre homes adultos e que foi aprobada
pola Ditadura de Curmán de Rivera, en 1928, e provocou que "algúns
intelectuais como Gregorio Marañón ou o xurista Jiménez de Asúa se pronunciasen
contra a norma, sinalando que os homosexuais, en tanto que enfermos non
especialmente daniños, non debían ser obxecto de castigo." O libro céntrase
na homosexualidade masculina porque "no caso da feminina resulta moito máis
difícil atopar testemuños, dado que se trataba dunha conduta aínda máis
silenciada e invisible", aclarou Vázquez.
Ningún comentario:
Publicar un comentario