Do Pasatempo dise que é o
parque de atraccións máis antigo da Europa. Enciclopédico, o soño de mentes
viaxeiras, a maxia do fantástico. O marabilloso parque de Betanzos empeza o
camiño para se converter en Ben de Interese Cultural mergullado na maleza.
Sermosgaliza
O parque do Pasatempo en Betanzos parece o escenario dun relato de
aventuras, o ambiente perfecto para recrear a Salgari ou Verne. Como se unha
mente viaxeira e imaxinativa trazase o seu deseño, polos espazos agroman imaxes
do mundo enteiro, reloxios que indican diferentes horas do mundo, imaxes que
nos levan a Exipto ou a presenza constante de América entre as súas
figuras.
As imaxes históricas, postais que retratan o seu tempo de esplendor, dan
idea dun parque marabilloso, máxico na súa construción, enciclopédico en canto
recollía todo o mundo no seu interior e espazo perfecto para, como o seu nome
indica, pasar o tempo entre as súas múltiples opcións para o lecer. Covas,
estanques, camiños, labirintos, xardín botánico… o mundo enteiro podíase
percorrer nas hectáreas dun parque que lembra, en certos elementos
arquitectónicos ao Güell de Barcelona.
O Concello de Betanzos ven de iniciar
o expediente para a solicitude de declaración de Ben de Interese Cultural do
parque, por unanimidade de todas as forzas do consistorio, e comeza así un
camiño que, se todo conduce como debera, levaráo á protección que esixe un Ben
de Interese Cultural. Para iso delimitáronse dúas zonas, a superior histórica e
a inferior, unha zona de lecer de nova construción.
Malia esta vontade política municipal expresada no inicio do expediente, a
maleza acumúlase no Pasatempo e as ratas comezan a agromar por medio dos restos
do fantástico parque ideado polos indianos irmáns Naveira. O abandono do Parque
foi tratado tamén no pleno a iniciativa da concelleira do BNG María Otero que
denunciou a suciedade de estanques, camiños e xardíns. Amoréanse restos de
podas mesmo a carón de elementos históricos do Pasatempo o que pode facer
perigar mesmo a tramitación do expediente polo informe que terán que emitir os
técnicos de Patrimonio. Os representantes nacionalistas defenderon en varias
ocasións o potencial do parque como motor económicos e promotor de turismo do
concello e pulan para un maior esforzo na súa conservación.
O Parque do Pasatempo foi construído pola vontade dos irmáns Naveira,
emigrantes en Arxentina e indianos na súa terra na que construíron escolas
municipais, un refuxio para crianzas, un sanatorio ou mesmo a Casa do Pobo. En
o Pasatempo deitaron toda a sabiduría enciclopédica que atoparon polo mundo, a
vontade didáctica para a veciñanza e o gusto algo requintado e excesivo que
poboaba tantas casas dos que regresaban co peto cheo. A súa construcción
comezou no 1893 o que o sitúa, para moitos estudosos, como o máis antigo parque
de atraccións europeo. No deseño orixinal, os espazos de lecer ocupaban arredor
de 90.000 metros cadrados.
Os estudosos din que máis de 200 traballadores se
ocuparon da construción do Pasatempo e foi precisamente este un dos obxectivos
dos promotores, dar emprego a quen non o tiña. Un cemento de grande dureza,
novo naquel tempo, é o principal material empregado na obra, aínda que nos
distintos releves as formas sinuosas están artelladas tamén por outros
elementos como vidro ou a propia vexetación.
Estanques, unha mesquita,
a pirámide de Keops, un buzo con escafandra, mapas, murais cun aeroplano,
un funicular ou un dirixíbel, animais de África ou un xardín botánico querían
traer a Betanzos o máis sorprendente do mundo enteiro.
O historiador de Betanzos, Xesús Torres Regueiro ven de facer de guía nunha
visita polo parque e comprobou que a maleza está mesmo a impedir que se vexan
algúns elementos arquitectónicos e artísticos como o propio retrato de Juan
García Naveira. Sostén Torres Regueiro que un dos obxectivos da obra foi
precisamente dar emprego aos betanceiros que traballaron no parque de 1893 a
1914, data do seu remate. Sitúa o seu esplendor nos anos vinte cando, segundo
se conta, o Pasatempo era sinalado nas guías turísticas europeas. Despois da
morte de Juan García Naveira en 1933 o parque entrou en declive e nunca máis
gozou da brillantez dos da súa década privilexiada. O Parque foi esmorecendo no
tempo e mesmo o fillo do benefactor que sufragara a súa construción chegou a
facer na parte inferior unha plantación de lúpulo, moi á moda do seu tempo na
comarca.
Libros e enciclopedias
“Hai quen di que está inspirado en libros
e enciclopedias do seu tempo. Apréciase en elementos como o buzo que está a
procura dun tesouro” comenta Xesús Torres quen destaca tamén o carácter
económico do Parque para a sús xestión se vendían tiras de postais que daban
uns beneficios que logo sufragarían a escola ou o asilo de anciáns. Torres
Regueiro fala dunha clara “concepción enciclopedista para traer elementos de
todo o mundo como as propias pirámides de Exipto, a torre inclinada de Pisa ou
a privilexiada homenaxe a Arxentina, o país no que emigraron” sinala, deste
ecléctico parque que, segundo din, bebeu dos xardíns italianos renacentistas do
século XVI.
Quen herdou o Parque dilapidou tamén parte da súa riqueza.
Elementos arquitectónicos foron vendidos e outros roubados nun espazo que
quedou no abandono. Algúns mesmo aparecen de cando en vez en subhastas ou mesmo
nalgún pazo da contorna. O parque foi ficando decadente sen por iso perder o
seu encanto e a súa fantasía. A Torres Regueiro, en especial na parte superior,
se lle figura o Parque Güell, coas súas figuras en vidro sobre o cemento base
de toda a construción. En espazo privilexiado, os reloxios marcando a hora en
distintos lugares do mundo, e Buenos Aires como referencia, a cidade da que
todo nace na imaxinación dos García Naveira.
Ningún comentario:
Publicar un comentario