Edicións
Xerais acaba de publicar, entre as súas novidades, a biografía “Luís Soto. A
xeira pola unidade galega”. Sobre esta figura polifacética do nacionalismo
galego escribiu o colaborador do GC, Xurxo Martínez.
Por
Galicia Confidencial | Santiago | 01/12/2011
Galicia
Confidencial (GC).- Cal foi a motivación para emprender o teu traballo de
reconstrución da figura de Luís Soto?
Xurxo
Martínez (XM).- A sintonía e proximidade que sentín con
protagonista, creadas por varias persoas como Ferrín, García Crego ou Xosé
González (Pepe de Redondela). Estes trataron moito a Soto e animáronme a
escribir algo sobre el. A idea inicial era facer un artigo de investigación
pero a figura de Soto abranguía demasiados eidos. A súa actividade era digna de
ser coñecida e recoñecida. Velaquí o resultado.
GC.-
Suponse que no momento de comezar coa esculca tiñas algunha idea sobre Soto:
deches con algunha sorpresa especial sobre a súa figura?
X.M.-
Polo xeral sábense tres cousas: que acompañou a Castelao por Cuba e Estados
Unidos; que participou na fundación da UPG e que dirixiu Vieiros. Non
son actividades banais. Porén, Soto despregara unha tarefa monumental
dende os tempos da República até o exilio en México. Aparece como unha das figuras
máis dinámicas, con distintas responsabilidades políticas, sociais ou
culturais. Citemos algunhas: dirixente da Asociación de Traballadores do Ensino
de Ourense (ATEO), director de Nueva Galicia, membro da dirección do PCE
en México, secretario xeral da Comisión Galega do PCE, delegado da
Internacional de Traballadores do Ensino, redactor de España Popular e Nuestra
Bandera, dirixente da Alianza Nazonal Galega, director de Vieiros,
secretario xeral do Padroado da Cultura Galega, fundador da UPG e do PGP etc.
Parece
difícil soster que Luís Soto foi un home de segunda fila. El foi un motor de
explosión en múltiples iniciativas.
GC.- Que
destacarías da personalidade política de Luís Soto?
X.M..- A
coherencia e firmeza nos principios nos intres bos e malos. Soto sentiuse
identificado coa liña do frentepopulismo e con esa idea morreu. Foi un dos
responsábeis de integrar a ATEO na UXT dentro da liña deseñada polo PCE naquela
altura. Na guerra civil potencia xunto a Castelao a Solidariedade Galega
Antifeixista. No exilio aínda é máis clara esta postura. Mais sempre quixo
engadir un matiz: as novas estruturas debían posuír autonomía. Se o PCE
potenciaba a XSUN pois Soto potenciaba a Comisión Galega de Axuda á XSUN, por
exemplo.
A súa gran
teima foi a creación dun partido de orientación comunista ao servizo da nación
galega. Eis a súa gran contribución política. Acadou o obxectivo co nacemento
da UPG.
GC.-
Sindicalismo, política, cultura... Podemos definir a Soto como un home total?
X.M-
Pouco lle quedou por facer a Soto. O seu dinamismo e dispoñibilidade para a
loita é digna de imitar. Malia as doenzas que sufría, que ás veces o tiñan
encamado meses enteiros, non o afastaban do compromiso activo. Soto non era un
militante pasivo, un que está por estar, que pasa por alí para ter un carné.
Non hai actividade do exilio galego en México onde non estea Soto e fose
sindical, política, cultural ou
internacional.
GC.- Non
pensas que Luís Soto sería merecente dunha maior atención por parte das e dos
nosos historiadores?
X.M.- Sen
dúbida porque Soto ofrece un guión diferente para interpretar, por exemplo, o
exilio galego. Polo xeral séguese, máis ou menos, o discurso oficial do exilio
de Bos Aires. Soto foi crítico co Consello de Galiza no seu nacemento malia a
amizade con Castelao, que manterían deica a morte do rianxeiro. Porque a vida
de Luís Soto permítenos seguir a defensa da liberdade de Galiza dende unha
interpretación marxista. Facer unha historia do nacionalismo non é cinguirse ao
Partido Galeguista, a Castelao ou a Ramón Piñeiro. O nacemento da UPG, por
exemplo, debe ser posto á luz da tarefa de Soto por teorizar un nacionalismo de
práctica marxista.
O fondo
privado de Soto foi entregado en 1993 , grazas á mediación de Elixio Villaverde
García. Toda esa inxente documentación (até 18 caixas) debeu ter maior atención
á hora de escribir a nosa historia.
GC.-
Tampouco o mundo do nacionalismo político parece prestar a atención debida ao noso
personaxe...
X.M.- Luís
Soto foi esquecido porque formou parte dos vencidos. Non só os da guerra civil
senón os da historia moderna do nacionalismo galego. Se Soto decidise continuar
na UPG tras o conflito de 1976 entón este libro xa se tería publicado.
Un dirixente
como foi Soto debía aparecer no discurso do nacionalismo de esquerdas.
Seguramente foi o primeiro gran ideólogo dun nacionalismo de orientación
marxista. Está detrás do primeiro xornal comunista monolingüe en galego. Os
seus traballos teóricos están no Arquivo Provincial de Ourense. Ninguén pode
dubidar de que era a persoa máis formada das que fundaron a UPG. Soto viña da
dirección do PCE; da executiva da Federación de Ensino da UXT durante a guerra;
viña de liderar a corrente interna dos comunistas galegos que quería un PCG;
tiña un vasto coñecemento da cultura galega e da teoría marxista-leninista etc.
GC.- Que
outras figuras ou acontecementos da historia de Galicia pensas serían
merecentes dun mellor estudo e proxección?
X.M.- Tense
traballado arreo nos libros de memoria e biografías. En poucos anos apareceron
cousas sobre Xoán Xesús González, Víctor Fraiz, Benigno Álvarez ou mesmo
Placeres Castellanos, por citar algúns que tiveron relación con Soto. Hai
anacos da historia que contan con importantes investigacións (o que máis,
seguramente, o período bélico do 36). Mais hai outros tramos en claroescuros
como boa parte do XIX galego (salvando as achegas de Barreiro Fernández para a
francesada e o levantamento de 1846) ou a historia máis recente do
nacionalismo.
Considero,
entre outros, que os episodios acontecidos na UPG deberían ser contados dende a
óptica dos que foron expulsados deste partido. Non só dende o feito puntual
senón tamén dende o ideolóxico. Cito os sucesos de 1976 ou a escisión da que
naceu o PCLN. Descoñezo onde está gardada a memoria de persoas como Pepe de
Redondela, García Crego, Xosé María Brañas, Manuel Reboiras, Ramón Muñiz,
García Montes, Mariano Abalo, Xan Carballo etc. Estas persoas, que conformaron
unha das xeracións máis determinantes do nacionalismo galego, deben contar a
súa versión e deben aparecer persoas dispostas a recollela.
Unha entrevista de V. Outeiro
Ningún comentario:
Publicar un comentario