Galicia marchaba con atraso no proceso para acadar
seu autogoberno. Na primavera de de 1979 Catalunya e Euskadi dispúñanse a votar
en referendo os seus Estatutos de Autonomía e aquí os traballos apenas comezaran.
Porén, a Comisión dos 16, formada por representantes de todos os partidos -UCD,
AP, PSOE, PCG, POG, PG e PTG- agás o BNPG e o PSG, que rexeitaron participar,
elaborara un proxecto de Estatuto progresista e á altura dos textos vasco e
catalán.
Malia os recortes efectuados polas sucesivas
comisións dos once e dos nove, dominadas pola UCD, o proxecto presentado nas
Cortes seguía contando cun respaldo unánime de case todas as forzas políticas
galegas, incluídos os nacionalistas de Unidade Galega. Porén, os dous
principais partidos (sobre todo UCD), así como a prensa madrileña, non
concibían a autonomía como un dereito dos cidadáns de Galicia, Euskadi e
Catalunya. E unha vez que os problemas catalán e vasco foron solucionados, coa
aprobación dos seus respectivos Estatutos, o Goberno de Suárez (co apoio
editorial da prensa da capital do Estado e dalgúns sectores do PSOE) decidiu
que chegara o momento de racionalizar o proceso autonómico. E a
Galicia, como terceira e derradeira nacionalidade histórica, tocáballe o papel
de chivo expiatorio, de exemplo limitador para os restantes
territorios. A prensa galega comezaba a facer popular a denominación de aldraxe
para condensar estes agravios.
Esta estratexia foi xustificada por varios
editoriais de El Pais. O primeiro deses textos (O Estatuto de Galicia:
entre o temor e a ambigüidade) foi publicado o día 16 de novembro e nel o
xornal viña recoñecer entreveadamente a Euskadi e Catalunya como únicas
nacionalidades históricas, sen ter en conta o fixado na Constitución. O editorial
foi contestado ao día seguinte por outro de El Ideal Gallego, Galicia
humillada, publicado na súa portada: "O máis indignante que
se está producindo é a terxiversación, ante a opinión pública do resto de
España, do verdadeiro carácter da reivindicación autonómica galega. Chegar a
identificala co mantemento do aparello caciquil para quen loitaron, e mesmo
deron a vida, polo autogoberno de Galicia. Cando os insultos desa categoría se
aplican a un país secularmente marxinado e oprimido por un poder central (que
se servía precisamente dos caciques como intermediarios) e cando poden chegar a
salpicar a lembranza de homes como Bóveda, fusilados por defender a autonomía
de Galicia, o insulto convértese en provocación".
Así, en outubro e novembro o texto chegou á Comisión
Constitucional do Congreso, onde necesitaba do apoio da UCD e o PSOE para ser
aprobado. O consenso ao que se chegara en Galicia e os precedentes catalán e
vasco auguraban unha resolución rápida. Pero o conto foi outro. As
modificacións que efectuou a Comisión Constitucional nos meses de outubro e
novembro de 1979 afectaron a temas fundamentais do Estatuto, como as
competencias ou a organización territorial. A transformación máis importante
foi a coñecida como Disposición Transitoria terceira (nun comezo, artigo 32.4),
que definía a delimitación unilateral por lei das Cortes Xerais nas materias
competenciais compartidas, e eliminaba a iniciativa do Parlamento autónomo para
a súa cesión, tendo que agardar á vontade (mesmo sine die) do Congreso.
É dicir, na práctica, o Estatuto nacía sen competencias, estaba baleiro.
No Congreso modificouse tamén o número de deputados
do Parlamento, xa que o artigo 11.5 pasaba a fixar o número de entre 100 e 125
a “entre setenta e oitenta”. Asemade, fixábase un tope mínimo do 3% sobre o
censo para que unha lista electoral puidese obter representación no Parlamento.
Finalmente, outra das modificacións afectaba á lingua galega: mantiña a
cooficialidade de galego e castelán, pero mentres que no anteproxecto dos 16
establecíase o deber de coñecer ambos os idiomas, a Comisión só fixaba a obriga
de coñecer o castelán.
Vixilias contra a aldraxe
A noite do 20 ao 21 de novembro tivo lugar unha
vixilia en 17 concellos de toda Galicia para coordinar as mobilizacións contra
a aldraxe e a mañá do 21, os alcaldes das
sete cidades galegas chegaron a Madrid para entrevistarse con Suárez e Pérez
Llorca, que non os recibiron. Este día 21 levouse a cabo en todo o país unha Xornada
en defensa da dignidade nacional de Galicia co apoio da prensa e de todos
os partidos agás UCD. Centos de políticos, alcaldes e concelleiros de todo o
país foron desaloxados da praza do Obradoiro polos antidisturbios no momento en
que cantaban o himno galego, e en consecuencia os xornalistas que cubrían o
evento (trece medios distintos, incluídos os catro xornais estudados) asinaron
un escrito conxunto de protesta.
O día 22 García Sabell publicaba na primeira páxina
de El Ideal Gallego un duro artigo titulado: Galicia que como din Gaciño
e Rivas na súa Crónica dunha frustración “levantou dos asentos aos máis
descangallados e que correría de man en man”. Para Rivas, o artigo de García-Sabell "é como unha badalada que
esperta a todos". O artigo de Sabell provoca unha activación no que
chamariamos as elites e no resto dos medios, porque os grandes medios eran La
Voz e o Faro. Pero ese artigo conseguen que os outros medios non
queiran quedar atrás. Ese mesmo día, ademais, La Voz abriu a cinco
columnas, titulando con grandes tipos Hoy, jornada en defensa de la dignidad
nacional de Galicia.
Durante esta Xornada en defensa da dignidade
nacional de Galicia tamén tiveron lugar varias manifestacións case que
espontáneas en protesta contra a aldraxe, que reuniron entre 40 mil (axencia
EFE) e 80 mil persoas (partidos convocantes). O número de participantes
estaba lonxe das masivas marchas do 4 de nadal de 1977 pola autonomia nas que
se calcula que se manifestaron máis de medio millón de persoas en toda Galicia.
Porén, aquelas contaran co impulso de UCD e do seu entramado de poderes,
xunto co resto de partidos, e estas foran impulsadas case en exclusiva por
PCG e POG e un amplo conxunto de colectivos sociais.
O Estatuto, recortado
A noite do 21 ao 22, a Comisión Constitucional
aprobou cos devanditos recortes o Estatuto co voto a favor da UCD e en contra
de PSOE e PCE e a ausencia de AP, vascos e cataláns. Durante as semanas
anteriores especulárase coa existencia dun pacto entre UCD e o PSOE, entre
Abril Martorell e Alfonso Guerra, para recortar o Estatuto galego e para que
unha vez concedido o autogoberno a Catalunya e Euskadi, Galicia fose o tapón
e o exemplo para o resto de territorios, o primeiro dos estatutos de
segundo nivel. UCD faríao en Galicia, onde era moi maioritara, e o PSOE en
Andalucía. Porén, ao final os ucedeos ficaron sós. A UCD galega, que
aínda que mantiña unha posición crítica acatou a disciplina de voto do seu
partido, apostaba por aprobar o Estatuto (segundo Meilán, de non aprobarse,
Galicia tería que agardar cinco anos) e modificalo no propio Parlamento Galego.
El Pais publicou o 23 de novembro un segundo editorial sobre o Estatuto galego
(contan que inspirado ou mesmo redactado por Pío Cabanillas) que de novo
xustificaba o agravio para Galicia. O texto
titulado La larga noche del Estatuto gallego comezaba culpando o Título
Oitavo da Constitución de crear “la desmesurada expectativa de una especie de
‘Estatuto tipo’ al que tendrían derecho, con independencia de la intensidad y
autenticidad de los sentimientos populares, reivindicaciones históricas y
necesidades sociales, todos y cada uno de los territorios”.
O 4 de decembro máis de cen mil
persoas (200 mil segundo os organizadores) manifestáronse de novo en todo o
país contra a aldraxe nunhas marchas lideradas por PCG, Unidade Galega (POG,
PSG e PG) e o PSOE. Quedaba por diante
un ano de tirapuxas entre unha UCD que buscaba arrefecer o ambiente e que
procuraba un pacto con PSOE e PG para reformar o texto. No verán de 1980, co
Goberno de Suárez xa moi debilitado, a UCD accedeu a modificar o texto no Pacto
do Hostal, no que participaron AP, PSOE, UCD, PCG e PG. Non era o texto dos 16
pero si que se eliminaron boa parte dos motivos de crítica. Despois
aínda viñeron un referendo cunha abstención do 70%. Veu tamén o café para todos
e tamén a LOHAPA despois do 23F como intento de limitar o Estado Autonómico.
Pero ese foi outro conto.
Ningún comentario:
Publicar un comentario