Marcial Villamor, represaliado en 1937, formou unha das mellores
bibliotecas de Santiago
DANIEL PRIETO 24/09/2010
O próximo día 28 cúmprense 73 anos do asasinato de Marcial
Villamor Varela, un dos máis destacados dirixentes galegos da CNT e do Partido
Sindicalista. Ebanista de profesión, formou no seu domicilio de Santiago unha
das mellores bibliotecas da cidade, que espertou a envexa de personalidades da
talla de Luis Seoane. A pesar de ser totalmente analfabeto nun inicio, formouse
de xeito autodidacta e converteuse nun destacado intelectual, nun adiantado ao
seu tempo. Pioneiro do vexetarianismo en Galicia, evitou que a Catedral fora
dinamitada en 1936 por parte dalgúns compañeiros máis radicais. Ademais, foi un
dos principais promotores do Ateneo Libertario compostelán e un gran defensor
dos dereitos dos traballadores. Executado dun tiro na caluga en 1937, o
franquismo disfrazou a súa morte de “derrame cerebral”.
Nado en 1889 na parroquia de Vilouriz, no municipio coruñés de
Toques, Villamor marchou de quinto destinado a África, onde chegou ás súas mans
un panfleto en contra da presencia militar española na colonia. Avergoñado,
decidiu aprender a ler e a escribir a partir de entón. De extracción humilde,
trasladouse sendo moi novo á capital galega. Alí exerceu como carpinteiro e
entrou en contacto co movemento obreiro e co ambiente cultural da cidade. O seu
taller, situado no número oito da rúa Olvido, converteuse en improvisada sede
do Ateneo Libertario de Santiago. Así, non é de estrañar que o escritor Manuel Rivas
evocara a súa figura na popular novela O lápis do carpinteiro.
ACTO DE HOMENAXE EN TOQUES
Por elo, o Concello de Toques bríndalle mañá unha homenaxe a
Villamor ás 17.30 horas no campo da Feira. Despois, ás 19.30 horas, terá lugar
no Colexio Vello dese municipio coruñés unha conferencia sobre a súa figura a
cargo do historiador Dionisio Pereira, coordinador do proxecto Nomes e Voces,
que promove o evento xunto ao Concello de Toques e a familia do sindicalista
ilustrado. “A miña avoa Josefina nunca falaba del, e durante moitos anos foi como
un desaparecido”, sinala Manuel, o seu neto, que considera que a homenaxe “é un
acto de recoñecemento necesario cara unha persoa extraordinaria”, que xa conta
cunha praza en Santiago co seu nome.
E é que son moitos os episodios fóra do común que protagonizou
Marcial Villamor ao longo da súa vida. Era un habitual da famosa librería Nike
compostelá, onde os clientes pagaban o que consideraban polos libros. Nunha
ocasión en que Ortega y Gasset visitou o local, a comezos dos anos 30, o seu
propietario, Arturo Cuadrado Moure – membro da comisión que presentou o
Estatuto de Autonomía do 36 nas Cortes– comentoulle ao filósofo que un dos seus
lectores pagara dez céntimos por un libro seu e volvera o día seguinte a pagar
outros dez, porque lle entusiasmara. O autor de A rebelión das masas visitou o
domicilio daquel carpinteiro apaixonado pola lectura, cuxa biblioteca gozaba de
gran sona.
“Tiña unha habitación chea de libros”, sinala o seu neto. Aínda
que a versión oficial di que todos aqueles volumes foron queimados polos
falanxistas, “o certo é que os roubaron”, engade. Os seus parentes non
conservan ningún exemplar daquel tesouro.
Ademais, Villamor permaneceu seis meses en prisión, xa que en
1934 foi detido por repartir follas de propaganda a favor da amnistía dos
presos políticos, nas que criticaba a liberación dos xenerais que se alzaran
contra a Segunda República. Foi procesado por “excitación á rebelión militar en
grao de tentativa”. Nun informe da Dirección General de Seguridad, é
cualificado “como un dos principais dirixentes das masas obreiras” e como “un
dos líderes organizadores” dese movemento. “A miña nai, Concepción, de nena,
acompañábao ao cárcere, onde o chamaban cada vez que había algún conato de
revolta. Nunha ocasión, os carcereiros ata lle regalaron unha boneca”, asegura
Manuel.
Tras o golpe militar, Villamor, que formara parte do
Comité de Defensa que se enfrontou ás forzas franquistas, refuxiouse no fogar
dun compañeiro de sindicato, primeiro, e na casa dos seus curmáns en Vilouriz,
logo. A súa muller, os seus cinco fillos e o seu sogro foron obxecto de
vexacións. Foi asasinado en 1937 “farto de permanecer agochado”, indica Manuel.
“Mantívose fiel aos seus ideais, con tolerancia, e sempre se opuxo á
violencia”. Sirva como exemplo o catolicismo da súa familia, o pensamento
conservador do seu sogro e o feito de que a súa filla pequena ía a un colexio
de curas.
Ningún comentario:
Publicar un comentario