Os Diplomáticos de Montealto: A lembranza bravú camiña cara adiante

Os Diplomáticos de Monte Alto celebran dúas décadas do seu nacemento e volven aos escenarios coa formación orixinal logo de catorce anos sen xuntarse e cinco despois da despedida da banda. Tocarán en Allariz o 18 de setembro

RODRI SUÁREZ 05/09/2010

A uns metros, unha estatua de Pucho Boedo, o reivindicado crooner galego. Na rúa paralela, suor nun ximnasio de boxeo e na contorna varias tascas superviventes, das que aínda deixan cantar ou tocar unha peza. Barrio coruñés. A iconografía non pode pegar mellor cos cinco músicos que ensaian pola noite nun diminuto soto que, claro, cheira a bravú. Son Os Diplomáticos de Monte Alto, coa súa formación clásica: Xurxo Souto á voz, Rómulo Sanjurjo no acordeón, Guni Varela coa guitarra, Mangui Martín ao baixo e Marcos Viascón na batería. Xuntáronse por primeira vez hai vinte anos. Para celebralo decidiron volver aos escenarios cun único concerto no festival Reperkusión de Allariz, o próximo 18 de setembro.

“Chamaron a Viascón para reunir un dos seus grupos, o Jarbanzo Negro. E el dixo, e porque non xuntamos tamén os Diplomáticos? Falámolo e ademais decatámonos de que se cumpren vinte anos dos nosos inicios, así que decidimos facelo como celebración”, narra Xurxo Souto, ideólogo e líder da banda xunto a Rómulo Sanjurjo. Ambos poñen moito empeño en explicar que non se trata dunha arroutada nostálxica. “Eu paseino moi ben no seu tempo e agora cos ensaios tamén. Eu non lle quero romper a cabeza á xente nova co pasado”, di o cantante, introducindo a cuestión da idade. De feito, que o concerto de Allariz vaia ser gravado en vídeo –logo xa se verá o que fan co resultado– leva a pensar dende a enorme distancia en películas como The Last Waltz ou incluso Shine a Light, esas nas que Martin Scorsese reflexionou sobre o paso do tempo co rock como percha. Os Diplomáticos son agora dúas décadas máis vellos que cando comezaron. De feito, esta formación levaba case catorce anos sen ofrecer un concerto. Nótase nos bandullos, nas paternidades, na costela rota de Mangui ou na rótula que lle operaron a Guni. Pero outras cousas non cambian. “Levaba anos sen tocar con esta intensidade”, recoñece Viascón en referencia aos ensaios. “O primeiro día empezamos a zouparlle tan rápido e forte que tivemos que parar e tranquilizarnos”, remarca Mangui.

Son varios lustros máis vellos, podería ser que se sentisen incómodos cun repertorio saído da súa mocidade. Porén, queda moito daqueles rapaces de Monte Alto que facían en galego unha música sorprendente que acompañaban dun orixinal universo de carnochos, furanchos, nécoras, chapapote, disco-tascas e panadeiros heavis. Tamén de frases que agora adoptan un significado case predictivo: “Córrelles máis a cabeza que o almanaque”. Nesa liña, viven unha festiva regresión que lles leva a minorar o peso dos seus traballos máis maduros, en concreto o de Avante Toda, canonicamente considerada a súa obra mestra. “Hai uns anos diría que era o meu disco preferido de todos os que fixemos, pero agora quédome co primeiro, Arroutada Pangalaica”, confesa Rómulo. “O primeiro disco é brutal. Non tiñamos ningunha referencia, non sabíamos nin que existía o ska, foi pura inocencia e vehemencia e con referencias ás tascas e as parrochas foi cando mellor estivemos. Logo ben, pero xa nos reviramos listillos”, subliña Xurxo. “Non estabamos intoxicados, como nos pasou despois”, sentenza o acordeonista.

Máis vello, máis radical. O transcorrer dos anos como reivindicación da memoria xuvenil. Igual son tendencias. Sen a sedución económica que xustifica outros regresos, pero a volta d’Os Diplomáticos únese ao que xa é unha constante na escena musical, as reunións. No último lustro convertéronse en norma que vai dende os Sex Pistols ata Barón Rojo. Pero neste caso trátase dun grupo bravú. “Que haxa un retorno quere dicir que hai por fin unha tradición. É a primeira vez que volven grupos de rock galego porque antes non había. Ata valería que nos criticasen por elo, iso é porque existimos, xa non hai o deserto con que nos atopamos nós no seu día”, afirma o cantante, que non esquece facer referencia ao recente concerto homenaxe que devolveu aos escenarios a Radio Océano, a banda coruñesa dos 80. “Tiveron media hora brutal, logo xa a cousa foi noutro plan de diversión caótica, pero nós en Allariz aspiramos a esa intensidade, só que durante hora e media”, engade.

Os anos setenta foron de Andrés do Barro, os oitenta d’Os Resentidos e os noventa d’Os Diplomáticos. Porén, na última década a insólita cantidade de formacións de rock en galego non foi acompañada dun abandeirado claro. Sanjurjo volve a mirada e o paso do tempo volve facerse patente. “A música mudou nos últimos anos, xa non hai discos. Agora regalan o Disco de Ouro con catro ventas. Nós cando empezamos tivemos a sorte de contar cunha compañía, tivemos unha promoción. Na actualidade, Internet é marabilloso pero excesivo. Demasiada información é censura. Hai 50.000 grupos que teñen unha páxina en MySpace, está todo desartellado. Ademais perdeuse a emoción do coñecemento. Eu lembro como escoitaba unha canción en Radio 3, quedaba conmocionado e ía pedir o disco en Portobello (tenda coruñesa). Eran de importación e custaban unha pasta, pero cando chegaba levábao ao Parrús (pintoresco bar da cidade nos 90 cuxo nome homenaxeaba ao segundo disco da banda e no que rodaron o clip de Futbolín para a TVG), soaba e todos quedabamos escoitándoo, flipados. Pasou iso con nomes agora moi famosos pero que daquela eran descoñecidos para todo o mundo, como Los Fabulosos Cadillacs”, relata.

Pola súa banda, Xurxo prefire desfacerse en eloxios sobre as novas bandas galegas: “Hai grupos nos que teño as máximas esperanzas, como Som do Galpón ou Fracasados de Antemano. O que lles falta é ter o apoio dos medios públicos e iso agora, ao contrario da época de Fraga sendo a Xunta do mesmo partido, semella moi complicado. Nós tivemos apoio do Xabarín, que creou unha xeración, agora non hai nada”. Ante a visión sempre entusiasta do que foi director do desaparecido Aberto por Reformas na Radio Galega, Rómulo achega unha máis escéptica. “Agora está todo moi disperso. Ata os nosos tempos tratábase de romper os tabús, agora é a explosión, pero dispersa. Claro que hai grupos marabillosos, pero ao final quedarán os que curren como cabróns, e nós pasámolo moi ben pero traballabamos arreo, tiñamos o grupo todo o día na cabeza”.

O certo é que actividade musical non falta no país, e non só a das agora masivas orquestras ou dos concertos estelares do Xacobeo. A outros niveis e moitos en galego, os propios membros da formación clásica d’Os Diplomáticos serven de exemplo da efervescencia do momento alén da falta dun nome mediático ou unha etiqueta definitoria. Xurxo anda c’Os Tres Trebóns; Rómulo en Transportes Hernández & Sanjurjo –xunto ao líder de Siniestro Total, Julián Hernández– ou A Caricia da Serpe, co poeta Lino Braxe e seguindo así a tradición literaria do bravú; Viascón toca poderosos instrumentos marcianos como o serrucho –con Manu Chao, por exemplo– ou o zendrum, e móvese en bandas como Bonovo, Galegoz, Tango Bar con Manuel Rivas ou Pulpiño Viascón, o seu proxecto persoal; Guni pasouse á Bossa Nova malia que recoñece que agora o que lle pide o corpo é darlle á distorsión en Allariz “e tocar Esta noite hei d’ir aló” e, por último, Mangui vive a música cunha dieta de oficinista. “Traballo cinco días á semana, só que actuando en bares da Coruña. Xa perdo a conta, ando os martes c’Os Triguis que agora chamámonos así porque somos tres, pero antes, ao ser dous, eramos Os Duguis (o coruño, ese idioma), ando no Área Crítica cos Frikipaldis e a Banda Calavera, tamén en tascas como O Lionardo e Os Belés, nunha sesión vermú os domingos...”, enumera.

Pasaron vinte anos dos inicios Diplomáticos tras un par de cambios respecto á formación prehistórica. Máis de oito dende que Xurxo deixou o micrófono e cinco dende a desaparición da banda como tal. Algúns dos que pasaron por ela, como Lola de Ribeira, Manolo Maseda ou Toni Simoes, tamén terán o seu espazo no Reperkusión. E os ensaios prometen. Pero pasan os anos. “Fomos incapaces de artellar Parrochas, intentámolo no local pero non saía, o resto si e moi ben”, recoñece Souto. “A actitude que temos é tremenda, como a de antes”, completa Rómulo. Antes. Agora. Experiencias novas dende a base do percorrido. “Imos ir a cañón e ademais con bloques de temas moi continuos, sen case baixar o pistón”, anuncian antes de entrar no carrusel de anécdotas doutros tempos, porque pode ser que algo de lexítima nostalxia si que haxa. “En Muíños, o público levou en brazos polo aire un futbolín ata o escenario”, recorda Viascón. Sanjurjo tira de complicidade para rememorar delirantes noites vascas. Próximo capítulo: Allariz. O pasado vai cara adiante.