O Home sen Paz

Simón Vázquez e David Formoso estrean en Camelle un documental que dignifica a Man e reivindica a súa obra dende unha perspectiva global

VANESA OLIVEIRA . SANTIAGO

Oito anos despois do seu pasamento, Manfred Gnädinger segue a ser un crebacabezas incomprendido. Para botar algo de luz sobre a súa vida de anacoreta e a opinión que os veciños e os expertos en arte teñen da súa obra, Simón Vázquez e David Formoso rodaron o documental Man, home sen paz, que se proxectou onte na Casa da Cultura de Camelle e que volverá exhibirse o próximo día 8, ás 19:39 horas.

"A película racha coa imaxe que tiña de raro, tolo e excéntrico, descubrindo que detrás do seu radical xeito de vida, estaba un home atormentado, que buscaba o seu lugar vital na arte", comentan os autores. Amigos, veciños, expertos en arte como Juan Creus, Antón Castro, Antón Sobral e Carmen Hermo e o propio Man teñen voz neste documental que achega novos datos grazas ao material -sobre todo, escritos e fotografías- descuberto na humilde casa de Man en Camelle, a onde chegou en 1961.

Simón Vázquez, o director da cinta, entrou en contacto coa figura do anacoreta hai dous anos cando recibiu o encargo de facer unha curta sobre o sexto aniversario do seu pasamento. "Decateime que o contorno de Man estaba cheo de grandes tópicos. Entón, puiden acceder aos documentos que apareceran na súa casa, en especial, un manuscrito de aforismos acompañado de ilustracións, un proxecto de libro de Man. Os aforismos, de forma illada, non tiñan sentido. Foi aí cando me decatei que facía falta un documental que dignificara a súa figura e que o analizase dende unha perspectiva global", explica Simón Vázquez.

Aínda que o máis coñecido da súa obra son as esculturas de pedra que o Prestige tinguiu de chapapote, para o director da cinta o "verdadeiro traballo" de Man está nas fotos e nos textos que tan celosamente gardou na súa casa. Durante os 41 anos que pasou en Camelle, Man loitou por "conciliar Natureza e progreso". Foi, en palabras de Simón, "un neno atormentado que buscaba algo que non daba atopado e por iso decidiu marchar de Alemaña e vivir afastado do mundo".

Porén, o seu illamento non era tal. Ben é certo que o seu carácter introvertido e a falta de comunicación co pobo, provocaba nos veciños certos receos e "incomprensión" cara á súa estraña forma de vida pero Man sabía do que acontecía en Camelle e no mundo. "Estaba ao día: lía prensa e mesmo lle escribía cartas ao ministro do Interior alemán. Un dos seus principais dramas foi a construción do dique de abrigo, que lle destruíu parte do seu espazo artístico", apunta o director da cinta. O outro, a marea negra do Prestige, que o colleu con 67 anos e sumiuno nunha profunda depresión que o levaría á morte o 28 de decembro de 2002.

Precisamente un dos debates que se aborda no filme é o de que Man era ou non un verdadeiro artista. Para o realizador non hai dúbida. "Era un artista total, ao que non é posible pórlle unha etiqueta como escultor, fotógrafo ou pintor. Era unha persoa única que viviu e tivo un estilo propio. Estaba ao día nos movementos artísticos da época. Falta moito por analizar da súa obra, e sobre todo, falta ter unha visión global", comenta Simón. De feito, Man foi o primeiro en introducir en Galicia a revolución estética dos cincuenta e principios dos sesenta. Segundo David Formoso, Man estaba conectado con "movementos artísticos como o Land Art, a Arte Povera ou o Environment Art, nos que bebía a súa inspiración".

Ao ver do guionista, era un home "radical", cunha imaxe peculiar -vestía en taparrabos, ía sempre descalzo, alimentábase só de froitos e verduras- e que pretendía vivir "renunciando aos bens materiais". Con todo, o único ao que non renunciou nunca foi á arte, esculpindo as rochas que rodeaban a súa casa, deseñando unha casa con perspectiva arquitectónica, pintando círculos nas fachadas das casas para dotala de pel, ou facendo fotografías.

Sen noticias dos cadros que enviou a Xenebra e Alemaña

As gravacións do propio Man conseguírona a través de cintas VHS duns turistas que falaron co anacoreta, e de imaxes da Escola de Imaxe e Son da Coruña ou algúns fragmentos grabados polo propio Man. Do mesmo xeito, o que os limitou á hora de botar man dos seus documentos é que "o 80 por cento estaban escritos en alemán, reescribía sobre outros textos e cunha letra moi miudiña", indica David Formoso. Ademais de se teren predido algunhas gravacións, tamén se descoñece onde se atopan os cadros que fixo nos primeiros dez anos que estivo en Camelle, "que mandou a museos de Xenebra e Alemaña pero dos que non hai noticias", engade o guionista.

O documental, realizado pola produtora Infernos TV, foi proxectado este ano no Festival Internacional de Cine de Ourense e agora está pendente da súa estrea na TVG.

SEN PROTECCIÓN PÚBLICA

"O dramático é que o seu museo está cada vez máis deteriorado"

Os documentos atopados na casa de Man están a ser xestionados pola Fundación que leva o seu nome. "O máis dramático é que o seu museo está cada vez máis deteriorado e a burocracia impide tomar medidas para protexelo. Para nós non é un museo senón un taller no que Man esculpía as súas macroesculturas", indica o director do documental.

De feito, a súa obra vaise borrando pouco a pouco pola acción do mar. Hai pouco máis dun mes, a acción do último temporal que azoutou a Costa da Morte volveu deteriorar o seu museo. "Malia deixar á Administración Central 121.000 euros para coidalo, ningún goberno, nin central nin autonómico, se preocupou por un espazo artístico que nos meses de xullo e agosto visitan mais de seis mil persoas", denuncian os autores da cinta. "Polas súas obras cobraba o que el chamaba o prezo da dignidade e ese diñeiro mandábao ao Terceiro Mundo. Non lle importaban os cartos senón a posibilidade de envialos para axudar os máis pobres", explica David Formoso.

Unha figura obsesionada coas pedras, as figuras redondeadas, a reciclaxe de materias, o que o afastou dos seus veciños que se debatían entre admiralo pola súa arte total ou odiar o seu illamento.